Ζωρζής Δρομοκαΐτης

 «Ο ιδρυτής του πρώτου σύγχρονου ψυχιατρικού νοσοκομείου της Ελλάδας»
                  

                                                 

ΤΟΥ ΜΠΟΥΤΑΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ από http://www.reporter.gr/

Η ελληνική ψυχή ανά τους αιώνες μεγαλούργησε επιδεικνύοντας δείγματα μεγαλοψυχίας, γενναιοδωρίας, υπερβάσεως του «εγώ», αλτρουισμού και αυτοθυσίας. Αυτές οι υψηλές αξίες και τα ιδανικά του Έλληνα νοηματοδοτούν την ύπαρξή του, συνυφαίνονται στενά με την ταυτότητά του και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της εθνικής του κληρονομιάς. Κάποια από τα έργα αυτά δεσπόζουν ως σήμερα στον ελληνικό χώρο αγέρωχα και ευθυτενή, μεταλαμπαδεύοντας τον ψυχικό πλούτο των ελλήνων ευεργετών, τα ευγενή συναισθήματα αυτών για την ανθρώπινη ψυχή και την αμέριστη αγάπη και γενναιοδωρία τους προς τον ελληνικό πολιτισμό. Ένα από αυτά τα έργα λοιπόν είναι και το ψυχιατρικό θεραπευτήριο στο Χαϊδάρι Αττικής (θέση Δαφνί) που φέρει την ονομασία «Φρενοκομείον Ζωρζή και Ταρσής Δρομοκαΐτη».

«Βιογραφικά στοιχεία»

Ο Ζωρζής Δρομοκαΐτης γεννήθηκε στη συνοικία Εγκρεμός στον κάμπο της νήσου Χίου μεταξύ των ετών 1805 – 1810 και υπήρξε απόγονος της οικογένειας Δερμοκαΐτη, ενός από τους πλέον αξιόλογους βυζαντινούς οίκους που εμφανίστηκε στις αρχές του Ι’ αιώνα επί Ρωμανού (916 – 944 μ.Χ.). Ενδεχομένως το οικογενειακό τους όνομα να οφείλεται στο σχετικό επάγγελμα της επεξεργασίας δερμάτων. Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία η οικογένεια των Δρομοκαΐτηδων προήρχετο από την Κωνσταντινούπολη και μέλη της υπήρξαν επιφανείς ιεράρχες, στρατιωτικοί, πολιτικοί, διοικητικοί αξιωματούχοι και πνευματικοί άντρες. Κατά τα χρόνια της Άλωσης και πιθανώς προ του 1453, κάποιοι ή κάποιος εξ αυτών μετοίκησε στη Χίο. Τότε η οικογένεια εμφανίζεται για πρώτη φορά με το επίθετο Δρομοκαΐτη, το οποίο σταδιακά επικρατεί.

Κατά την περίφημη σφαγή της Χίου (30 Μαρτίου 1822) οι Τούρκοι απαγχόνισαν τον Ιάκωβο Δρομοκαΐτη, πατέρα του Ζωρζή, μαζί με άλλους προύχοντες Χιώτες, τον δε Ζωρζή τον μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη για να τον πουλήσουν ως δούλο. Φυσικά η οικογενειακή του περιουσία διηρπάγη και κατεστράφη υπό των επιδρομέων κατά την πανωλεθρία εκείνη της πατρίδος. Στην Κωνσταντινούπολη όμως για καλή του τύχη τον εντόπισε και τον αγόρασε ο θείος του Μιχαήλ Αγέλαστος ο οποίος και τον προστάτεψε κατά τα κρίσιμα εκείνα χρόνια της εφηβικής του ηλικίας.

 «Η εμπορική του σταδιοδρομία»

Με την πάροδο των ετών και αφού στην αρχή δούλεψε ως παραγιός σε διάφορα καταστήματα, ο Ζωρζής κατόρθωσε να εξασκήσει με επιτυχία το εμπορικό επάγγελμα αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη. Όταν μάλιστα αποφάσισε να επεκτείνει την εμπορική του δραστηριότητα και να εγκατασταθεί στη Βηρυτό του Λιβάνου, αναδείχθηκε σε σημαίνον εμπορικό παράγοντα της Μέσης Ανατολής.

Στην Βηρυτό γνώρισε και νυμφεύτηκε την αδελφή του επίσης εξέχοντος εμπόρου Σταματίου Φραγκόπουλου, Ταρσή. Οι Φραγκόπουλοι ήταν παλαιό χιώτικο γένος που ήκμασαν στη Χίο έως τα τέλη του 19^ου αιώνα. Στενά συνεταιρισμένος με τον Σταμάτη Φραγκόπουλο επεξέτεινε ακόμα περισσότερο τις εμπορικές του επιχειρήσεις στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στη Μασσαλία της Γαλλίας, στη Συρία καθώς και στη Μαδαγασκάρη.

Το 1859, έχοντας πλέον αποκτήσει πολύ μεγάλη περιουσία, εγκατέλειψε οριστικά τον ενεργό εμπορικό βίο και εγκαταστάθηκε στη Μασσαλία μέχρι το 1871. Λόγω της σοβαρής και ανίατης ψυχασθένειας της συζύγου του, το ανδρόγυνο επέστρεψε στη γενέτειρά τους όπου η Ταρσή απεβίωσε. Ο Ζωρζής μετά τον θάνατο της γυναίκας του δεν ξαναπαντρεύτηκε, και αφού δεν είχε παιδιά αφοσιώθηκε στην αγαθοεργία.

Κληροδότησε γενναία ποσά, τριακόσιες χιλιάδες δραχμές στο γυμνάσιο της Χίου, είκοσι πέντε χιλιάδες στο Λωβοκομείο του νησιού, είκοσι πέντε χιλιάδες υπέρ της Φιλόπτωχου Αδελφότητος, εκατό χιλιάδες στο Αμαλίειο Ορφανοτροφείο, σαράντα χιλιάδες στον Σύλλογο των Κυριών υπέρ της γυναικείας εκπαιδεύσεως, σαράντα χιλιάδες στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού. Όμως το μεγαλύτερο από τα έργα του, αυτό που αποθανάτισε το όνομά του ήταν το Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο το οποίο ανεγέρθη στην περιοχή Αγία Βαρβάρα Δαφνίου, λίγο έξω από την Αθήνα.

 «Η σύσταση του Δρομοκαΐτειου Ιδρύματος»

Επιδεικνύοντας εξαιρετική ευαισθησία, κληροδότησε, διά κοινής με τη σύζυγό του διαθήκης, την οικογενειακή τους περιουσία σε διάφορα κοινωφελή και φιλανθρωπικά ιδρύματα. Η μεγαλύτερή τους όμως προσφορά αποτελεί το κληροδότημα των 500.000 γαλλικών φράγκων για την ίδρυση και λειτουργία του φερώνυμου φρενοκομείου. Το Δρομοκαΐτειο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο λειτουργεί από το 1888 και περιθάλπει δωρεάν άπορους φρενοβλαβείς. Ατυχώς όμως ο Ζωρζής δεν πρόφθασε να ιδεί πραγματοποιούμενο το έργο για το οποίο διέθεσε της μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του διότι τον πρόλαβε ο άτεγκτος και πάσης ζώσης υπάρξεως ασπονδότατος εχθρός θάνατος την 20^η Δεκεμβρίου 1880 στο σπίτι του στη Χίο.

Αξίζει να παρατεθεί ένα απόσπασμα από την επιστολή του Ζωρζή Δρομοκαΐτη με ημερομηνία 17/29 Νοεμβρίου 1879 «…Επιθυμώ διά των ολίγων χρημάτων, άτινα μοι έδωκεν ο Θεός, να κάμω κατά το παρόν δύο έργα, τα οποία υποθέτω χρήσιμα διά τους ομογενείς μου και αναγκαία εις την Πατρίδα ημών. Επιθυμώ να συστήσω εν ιδιωτικόν Φρενοκομείον εις τας Αθήνας και να προικίσω το Γυμνάσιον της πατρίδος μου Χίου με εν χρηματικό ποσόν, ίνα βοηθήσω εις την διατήρησίν του…».

Εκτελεστές της διαθήκης ορίστηκαν οι: 1) Μάρκος Ρενιέρης, Διοικητής της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, 2) Ιωάννης Χωρέμης, 3) Εμμανουήλ Χαρίλαος, εμποροκτηματίας και 4) Ιωάννης Βούρος, ιατρός. Οι εξουσιοδοτημένοι εκτελεστές της διαθήκης άρχισαν γρήγορα τις ενέργειες για τη σύσταση του νομικού προσώπου του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος που έπρεπε να δημιουργηθεί για να ακολουθήσουν οι διαδικασίες ανεγέρσεως του φρενοκομείου.

Ο αοίδιμος Ζωρζής διέταξε να κατατεθούν 500.000 φράγκα στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος εκ των οποίων οι 200.000 θα χρησιμοποιούνταν για την ανέγερση του φρενοκομείου, οι υπόλοιπες 300.000 θα παρέμεναν στην τράπεζα ώστε από τους τόκους αυτούς να διατηρείται το ίδρυμα. Αφού ολοκληρώθηκαν όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, το Θεραπευτήριο άρχισε να χτίζεται τον Ιούλιο του 1884. Στην αρχή χτίστηκαν 4 νοσηλευτικά κτίρια συνολικής δυνάμεως 110 κλινών. Όμως από την μοναδικότητα και την καλή φήμη που απέκτησε στην πορεία το Δρομοκαΐτειο, παρακινήθηκαν κι άλλοι εύποροι φιλάνθρωποι οι οποίοι διέθεσαν σημαντικά ποσά που επέκτειναν το αρχικό νοσοκομείο. Ο Ανδρέας και η Ιφιγένεια Συγγρού, ο Κωνσταντίνος Σεβαστόπουλος, ο Πανταλέων Θεολόγος, η Βιργινία Σκυλίτση, η Έλενα Βενιζέλου, ο Σοφοκλής Δάφτσιος, ο Χαράλαμπος Σπηλιόπουλος, ο Αλέξανδρος Πάλλης και πολλοί άλλοι ευεργέτες ενίσχυσαν το αρχικό ποσό της δωρεάς και έτσι χτίστηκαν κι άλλα νοσηλευτικά κτίρια, που φέρουν κατά κανόνα τα ονόματα των δωρητών τους.

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Δρομοκαΐτη στον περίβολο του θεραπευτηρίου έγιναν την 1^η Ιουλίου 1959. Η προτομή του αείμνηστου ιδρυτή είναι έργο του γλύπτη Νίκου Σοφιαλάκη, φτιαγμένη ολόκληρη από πεντελικό μάρμαρο.

Το όνομα του Δρομοκαΐτειου είναι συνώνυμο με την ελληνική ψυχιατρική καθώς αποτέλεσε το πρώτο σύγχρονο ψυχιατρείο της Ελλάδας. Η σημασία και η χρησιμότητά του για τη χώρα υπήρξε τεράστια, καθότι δεν υπήρχε μέχρι τότε άλλο ψυχιατρείο εκτός από το παλαιωμένο και ακατάλληλο ψυχιατρείο Κέρκυρας το οποίο είχαν ιδρύσει οι Άγγλοι το 1838 δια της μετατροπής ενός στρατώνος εις φρενοκομείο.